یکی از راه‌های مدیریت درد در فیزیوتراپی، استفاده از لیزر پر توان (HPLT) است. این روش درمانی را می‌توان برای تسکین بسیاری از دردهای مزمنی که با سایر روش‌های درمانی بهبود چندانی نشان نداده‌اند، استفاده کرد.
به زبان ساده، لیزر دستگاهی است که اشعه‌های نور تقویت شده و پرانرژی ساطع می‌کند. تقویت نور به روشی به نام گسیل القایی انجام می‌شود. لیزر را فیزیکدانی به نام گوردون گولد، در سال 1958 اختراع کرد. از آن زمان به بعد، لیزر در شاخه‌های مختلف پزشکی، مانند: درمان بیماری‌های پوستی، چشم پزشکی، انواع جراحی‌ها و فیزیوتراپی، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده است.
در فیزیوتراپی از لیزر برای کنترل درد، تقویت سرعت ترمیم بافت‌ها و کاهش التهاب و تورم استفاده می‌شود. اساس کار لیزر، بر تحریک واکنش‌های دخیل در ترمیم بافتی و فرونشاندن التهاب محل آسیب است.
لیزردرمانی روشی ایمن، موثر و سریع برای تسکین دردهای مزمن است. این روش می‌تواند به کاهش وابستگی بیماران به داروهای مسکن کمک کند.
اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در رابطه با لیزردرمانی و کاربردهای آن بدست آورید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
لیزر پر توان چیست؟
لیزر پر توان، امروزه به عنوان یک روش پزشکی ایمن، بدون درد و غیرتهاجمی، محبوبیت زیادی برای درمان انواع دردهای مزمن و مشکلات و آسیب‌های اسکلتی و عضلانی پیدا کرده است. از این روش درمانی می‌توان برای تسریع درمان و کنترل انواع دردهای حاد و مزمن کمک گرفت.
لیزر پر توان به خصوص نتایج بسیار خوبی را در بیمارانی نشان داده است، که نتیجه خوبی از سایر درمان‌ها نگرفته بودند. مکانیسم عمل این روش درمانی، در تحریک زیستی عملکرد سلولی است، که خود باعث تسریع سرعت ترمیم بافتی می‌شود.
لیزر پر توان باعث تسریع بهبود زخم و همچنین کاهش چشمگیر درد، التهاب و تشکیل بافت اسکار می‌شود. برخلاف سایر روش‌های درمانی، لیزردرمانی تنها باعث تسکین درد بیمار نمی‌شود، بلکه خود در ترمیم بافتی هم موثر است.
علاوه‌بر این موارد، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که لیزر پر توان به طور ایمن و موثری، می‌تواند سلول‌های بنیادی را بدون هیچ گونه اثر مخربی بر آن‌ها فعال کند.
لیزردرمانی همچنین با تسریع بازسازی غضروف مفصلی، کاهش درد و کاهش ادم استخوانی، به کاهش التهاب کمک می‌کند.
لیزر پر توان چگونه به تسکین درد کمک می‌کند؟
وقتی قسمتی از بدن ما آسیب می‌بیند، فرآیندی به نام التهاب آغاز می‌شود. التهاب علائمی مانند: گرمی، قرمزی و درد دارد و هدف آن، مدیریت آسیب و آغاز فرآیند ترمیم بافتی است. ترمیم بافت‌ها با تقسیم سلول‌ها انجام شده و تحت کنترل موادی به نام فاکتورهای رشد است.
لیزر پر توان باعث تحریک عملکرد سلول‌ها، از راه فتوشیمیایی می‌شود. برخی از مولکول‌ها، اجزایی به نام کروموفور دارند، که نور را به خود جذب می‌کنند. لیزر پر توان باعث تحریک کروموفورهای موجود در غشاء میتوکندری می‌شود.
میتوکندری جزئی از سلول است، که انرژی موردنیاز سلول را با تولید مولکول‌هایی به نام ATP تامین می‌کند. تحریک کروموفورهای غشاء میتوکندری، باعث تحریک تولید ATP می‌شود. تولید ATP بیشتر، با تولید پروتئین بیشتر و آغاز آبشاری از واکنش‌های بیولوژیکی همراه است، که پاسخ سلولی به فاکتورهای رشد را تقویت کرده و تولید مثل سلولی را تسریع می‌کند.
اثرات بیولوژیکی اولیه، شامل تسریع ترمیم بافتی و رشد سلولی، بهبود سریع‌تر زخم، کاهش تشکیل بافت اسکار، اثرات ضد دردی، خواص ضد التهابی و در نهایت و از همه مهم‌تر، فعال سازی سلول‌های بنیادی است.
آثار لیزرپرتوان بر بدن چیست؟
لیزر پر توان آثار مختلفی بر بافت‌های بدن دارد:
رفع گرفتگی عضلانی
انرژی منتقل شده توسط تابش لیزر باعث افزایش دما و در نتیجه اتساع عروق در ناحیه تحت درمان می‌شود. با گشاد شدن عروق، خون بیشتری از محل درمان عبور می‌کند. بهبود جریان خون در محل درمان به کاهش تنش و گرفتگی عضلانی کمک می‌کند.
لیزردرمانی می‌تواند باعث تسکین فوری درد در بیمارانی شود، که از دردهای عضلانی ناشی از کشیدگی عضلامی و نقاط ماشه‌ای رنج می‌برند.
آثار درمانی
همانطور که گفتیم، گرما باعث بهبود جریان خون با گشاد شدن عروق می‌شود. بهبود جریان خون در محل آسیب باعث تقویت اکسیژن‌رسانی به بافت آسیب دیده می‌شود. با رسیدن اکسیژن و مواد غذایی بیشتر، سرعت ترمیم بافتی بیشتر می‌شود.
تحریک زیستی
اصطلاح تحریک زیستی به معنای تحریک ارگانیسم در سطح سلولی برای افزایش سرعت التیام و بهبودی است. اکسیژن در سلول‌ها توسط میتوکندری پردازش می‌شود. محصول نهایی عملکرد میتوکندری، مولکولی به نام ATP است. تبادل سریع‌تر اکسیژن و متابولیت‌ها در اثر تابش لیزر، باعث می‌شود اتم‌های اکسیژن بیشتری به میتوکندری برسند. هرچه سرعت تولید ATP بیشتر باشد، سرعت ترمیم و التیام بافت‌های آسیب دیده هم بیشتر است.
اثر ضد التهابی
انرژی که در اثر تابش لیزر به سلول‌ها منتقل می‌شود، متابولیسم سلولی را سرعت بخشیده و باعث جذب سریع‌تر واسطه‌های پیش التهابی می‌شود. کاهش غلظت واسطه‌های پیش‌التهابی باعث بازیابی نفوذپذیری مویرگی و رفع کامل التهاب و بهبودی سریع‌تر بیمار می‌شود.
تحریک میکروسیرکولاسیون
انرژی ناشی از لیزردرمانی، میکروسیرکولاسیون موضعی را تحریک کرده و از تخلیه لنفاوی ناحیه آسیب دیده حمایت می‌کند.
اثر ضد درد
برای استفاده از آثار ضد دردی لیزر پر توان، عمدتا از حالت پالس استفاده می‌شود. انرژی حاصل از تابش لیزر، باعث تحریک انتهای آزاد اعصاب منتقل کننده پیام درد شده و به این ترتیب به کاهش درد بیمار کمک می‌کند.
تفاوت لیزر کم توان و پرتوان در چیست؟
لیزر کم توان، نوع دیگری از لیزردرمانی است، که کاربردهای خود را در فیزیوتراپی دارد. از لیزر کم توان هم می‌توان در مواردی برای مدیریت درد و افزایش سرعت بهبودی کمک گرفت.
تفاوت لیزر کم توان و پرتوان در توان خروجی است. توان خروجی لیزر کم توان کمتر از 0.5 وات است. به لیزر کم توان، لیزر سرد هم گفته می‌شود، زیرا برعکس لیزر پر توان، باعث گرم شدن پوست محل درمان نمی‌شود. توان خروجی لیزر پر توان بیشتر از 0.5 وات است و باعث گرم شدن پوست محل درمان می‌شود.
لیزر پر توان به درمان چه مشکلاتی کمک می‌کند؟
در فیزیوتراپی فرض بر این است، که انرژی بالای لیزر، باعث تحریک واکنش‌های می‌شود، که در ترمیم بافتی موثرند.
لیزر پر توان می‌تواند به درمان بیماری‌های مختلفی کمک کند:
- استئوآرتریت زانو، لگن و مچ پا
- روماتیسم مفصلی
- انواع مشکلات و بیماری‌هایی که باعث درگیری و درد شانه می‌شوند
- بورسیت لگن یا شانه
- تحلیل رفتن دیسک کمر
- فتق دیسک
- سیاتیک
- تاندونیت
- آرنج تنیس بازان
- التهاب فاسیای کف پا
- التهاب تاندون آشیل
- انواع دردهای مزمن اسکلتی و عضلانی
نتایج مطالعه‌ای که در سال 2018، با هدف بررسی اثربخشی لیزرپرتوان، در درمان اختلالات اسکلتی و عضلانی انجام شد نشان می‌دهد، که این روش درمانی می‌تواند نقش زیادی در کاهش درد و ناتوانی بیمارانی داشته باشد، که از کمردرد و گردن درد مزمن رنج می‌برند.
لیزر پر توان به خصوص در همراهی با سایر درمان‌ها، مانند: تمرینات ورزشی و ماساژ درمانی، بهترین نتیجه را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با طب سوزنی و کاربردهای مربوط به آن
لیزردرمانی چگونه انجام می‌شود؟
در قدم اول، فیزیوتراپیست به دقت شما را معاینه کرده، تا از ایمنی و موثر بودن این روش برای شما مطمئن شود. باید به طور دقیق به سوالات فیزیوتراپیست خود پاسخ دهید و در معاینات همکاری لازم را داشته باشید. اگر فیزیوتراپیست احساس کند که این روش برای شما مناسب نیست، برنامه درمانی دیگری را به شما پیشنهاد خواهد کرد. پس از معاینه اولیه، فیزیوتراپیست، دستورات لازم، برای کارهایی که باید پیش از درمان انجام دهید را به شما خواهد کرد.
اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید و یا اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما فیزیوتراپیست را پیش از درمان مطلع کنید.
لیزردرمانی یک روش سرپایی است. در طول درمان هیچ دردی را احساس نخواهید کرد، تنها ممکن است مختصری در محل درمان احساس گرمی داشته باشید. به همین دلیل نیازی به استفاده از داروهای بی‌حسی نیست.
پس از این که آماده شدید، فیزیوتراپیست مجدد محل درد را معاینه می‌کند. لیزردرمانی باید با توانی انجام شود، که با ویژگی‌های بیمار تطابق داشته باشد. فیزیوتراپیست براساس علائم و شدت درد شما، تنظیمات مخصوص را وارد دستگاه می‌کند.
برای محافظت از چشم‌ها، هم بیمار و هم درمانگر، باید از عینک‌های محافظ مخصوصی استفاده کنند.
پس از تنظیم دستگاه، فیزیوتراپیست، دستگاه را روی پوست شما قرار می‌دهد. لیزردرمانی به دو روش پالسی و پیوسته انجام می‌شود. درمانگر برای جلوگیری از آسیب و سوختگی پوست، مدام دستگاه را روی پوست شما حرکت می‌دهد.
پس از پایان درمان، بیشتر بیماران بلافاصله، تسکین قابل توجهی را تجربه می‌کنند. می‌توانید در همان روز به خانه بازگردید. بهتر است تا مدتی از کارهای سنگین و ورزش کردن خودداری کنید. این کار به حداکثر رسیدن اثر درمان کمک می‌کند.
در ساعات اول ممکن است کمی تورم و قرمزی در محل درمان وجود داشته باشد. برای رفع آن می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید.
لیزردرمانی روشی بسیار ایمن و کم عارضه است. با این حال اگر دچار هر علامت غیرطبیعی پس از درمان شدید، حتما پزشک خود را مطلع کنید.
انواع لیزر پر توان
می‌توان به دو روش از لیزر پر توان استفاده کرد. برای درمان درد از لیزر پر توان به روش پالس استفاده می‌شود. در این روش، تابش لیزر در فواصل مشخص قطع و وصل می‌شود. برای تحریک ترمیم بافتی، از لیزر پر توان به روش پیوسته استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان اسکولیوز و فیزیوتراپی برای بهبود آن
سوالات متداول در رابطه با لیزردرمانی
آیا لیزردرمانی باعث وابستگی می‌شود؟
بیمارانی که از دردهای مزمن رنج می‌برند، مجبور به استفاده طولانی مدت از داروهای مسکن هستند. پس از مدتی بیمار ممکن است نسبت به این داروها وابستگی پیدا کند. این ویژگی در لیزردرمانی وجود ندارد و این درمان به هیچ وجه باعث وابستگی نمی‌شود.
آیا درصورت نیاز می‌توان لیزردرمانی را به دفعات انجام داد؟
بله، لیزردرمانی باعث وابستگی نمی‌شود و به همین دلیل می‌توان به دفعات متعدد آن را انجام داد. این مسئله به فیزیوتراپیست شما بستگی دارد، که تشخیص دهد آیا به جلسات درمانی بیشتری نیاز دارید، یا باید روش درمان خود را تغییر دهید.
آیا لیزردرمانی خطرناک است؟
تاکنون هیچ عارضه جانبی جدی برای لیزردرمانی گزارش نشده است. احتمال قرمزی خفیف ناحیه درمان، بلافاصله پس از پایان جلسه درمانی وجود دارد، که خودبه‌خود بدون نیاز به درمان خاصی، طی چند ساعت پس از درمان از بین می‌رود. مانند بسیاری از درمان‌هایی که در فیزیوتراپی انجام می‌شود، بیمار ممکن است به طور موقت احساس کند که علائمش شدیدتر شده است، که این احساس نیز پس از چند ساعت از بین می‌رود.
جلسات درمانی با چه فاصله‌ای از هم برگذار می‌شوند؟
تعداد معمول درمان‌ها در هفته بین 2 تا 5 جلسه است. درمانگر تعداد درمان‌ها را طوری تنظیم می‌کند، که بیمار بیشترین سود را از درمان ببرد. عواملی مانند: بیماری، شرایط بیمار، شدت درد و علائم همراه، در برنامه‌ریزی درمان موثرند.
لیزردرمانی در چند جلسه انجام می‌شود؟
تعداد جلسات درمان، بستگی به مشکل بیمار، شدت آن و نحوه واکنش بدن بیمار به درمان دارد. تعداد جلسات درمان می‌تواند بین 3 تا 15 جلسه باشد. در موارد شدید، ممکن است به جلسات بیشتری هم نیاز باشد.
آیا لیزر پر توان می‌تواند باعث سوختگی پوست شود؟
احتمال سوختگی در اثر درمان با لیزر پر توان بسیار کم است، زیرا درمان همیشه پویا است و اپلیکاتور به طور مداوم در امتداد سطح پوست حرکت می‌کند. لیزر پر توان در حالت پالس، باعث گرم شدن پوست نمی‌شود و یا افزایش دمای پوست در اثر آن بسیار خفیف است. در حالت پیوسته، درمان به شکلی برنامه‌ریزی می‌شود، که لیزر باعث آسیب به پوست بیمار نشود. برای اطمینان از ایمنی درمان، توان لیزر از مقادیر کم شروع شده و به تدریج به حد مورد نیاز افزایش پیدا می‌کند.
آیا لیزردرمانی با لیزر پر توان درد دارد؟
یکی از مزایای بزرگ لیزردرمانی این است که کاملاً بدون درد است. درمانگر در طول درمان، اپلیکاتور را در امتداد سطح پوست به صورت مارپیچی حرکت می‌دهد. بنابراین تماس پوست با دستگاه آنقدر زیاد نیست که باعث آسیب و درد شود.
برای اطمینان از بی عارضه بودن لیزردرمانی باید چه کارهایی انجام داد؟
درمان با لیزر پر توان، ایمن و بی خطر است. با این حال، برای اطمینان از ایمنی، اقدامات احتیاطی وجود دارد که باید رعایت شود. نور لیزر، می‌تواند برای چشم‌ها (حتی چشمهای بسته) خطرناک باشد، بنابراین هم بیمار و هم درمانگر باید از عینک ایمنی ارائه شده توسط تامین کننده دستگاه استفاده کنند. درمانگر باید به طور مداوم در مورد احساسات بیمار در طول درمان سوال کند و توان دستگاه را با توجه به بازخورد بیمار تنظیم کند.
آیا هزینه لیزردرمانی توسط بیمه پوشش داده می‌شود؟
بعضی از شرکت‌های بیمه ممکن است هزینه لیزردرمانی را پوشش ندهند. برای کسب اطلاع دقیق بهتر است پیش از درمان با شرکت بیمه خود تماس بگیرید. وضعیت قرارداد پزشک و کلینیک با شرکت‌های بیمه‌ای هم مهم است.