کمردرد مشکل بسیار شایعی است و یکی از مهمترین علل از کار افتادگی و مراجعه به پزشکان است. در بیشتر موارد، عامل کمردرد یک مشکل ساده مانند: گرفتگی یا اسپاسم‌های عضلانی است. کمردردهای ناشی از این موارد، اغلب با استراحت و درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. اما بعضی دیگر از انواع کمردردها می‌توانند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشند، که نیاز به درمان و پیگیری بیشتری دارد. برای مثال می‌توان کمردردهای ناشی از بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای یا تنگی کانال نخاعی را نام برد.
در این مقاله از وبسایت دینا کلینیک، شما را با شایع‌ترین علل کمردرد و علائم هرکدام بیشتر آشنا می‌کنیم.
کمردرد چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
کمردرد می‌تواند ناشی از آسیب‌ها، شرایط یا بیماری‌های مختلفی باشد. همانطور که گفتیم، در اغلب موارد، عامل کمردرد اسپاسم‌های عضلانی یا آسیب به تاندون‌ها و عضلات کمر است. شدت درد می تواند از خفیف تا بسیارشدید متغیر باشد. در بعضی از بیماران، درد می‌تواند راه رفتن، خوابیدن، کار کردن یا انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار یا غیرممکن کند.
معمولاً کمردرد با استراحت، استفاده از مسکن‌های بدون نسخه و در موارد شدیدتر با فیزیوتراپی بهتر می‌شود. تزریق کورتیزون و درمان‌های دستی (مانند ماساژ درمانی یا کایروپراکتیک) هم می‌توانند کمردرد را تسکین دهند و به روند بهبودی کمک کنند. اگر این درمان‌ها کمک کننده نبود، ممکن است بیمار به جراحی نیاز پیدا کند.
علل شایع کمردرد
همانطور که گفتیم، کمردرد می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که در اینجا به شایع‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
رگ به رگ شدن و کشیدگی عضلات و تاندون‌های کمر
رگ به رگ شدن و آسیب به عضلات و تاندون‌های کمر، شایع‌ترین علل کمردرد هستند. کشیدگی عضلات کمر زمانی ایجاد می‌شود، که فیبرهای عضلانی به طور غیر طبیعی کشیده شوند. در اثر این اتفاق ممکن است پارگی‌های ریزی در عضلات ایجاد شود. رگ به رگ شدن کمر به معنای آسیب و پارگی رباط‌ها (بندهای سخت بافتی که استخوان‌ها را در کنار هم نگه می‌دارند) است. هم کشیدگی و هم رگ به رگ شدن کمر، می‌تواند در اثر آسیب ناگهانی یا استفاده بیش از حد و تدریجی ایجاد شود. درد ناشی از این آسیب‌ها ممکن است بسیار شدید و حتی ناتوان کننده باشد. در بیشتر موارد، این آسیب‌ها در اثر بلند کردن نادرست اجسام سنگین ایجاد می‌شود.
از علائم این دسته از کمردردها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- کمردرد، که ممکن است به باسن کشیده شود ولی هیچوقت به پاها کشیده نمی‌شود.
- احساس سفتی در ناحیه کمر
- کاهش دامنه حرکتی کمر
- اسپاسم عضلانی در هنگام فعالیت و یا استراحت
این نوع از کمردردها معمولا پس از 10 تا 14 روز بهبود می‌یابند. فیزیوتراپی و استفاده از داروهای ضد التهاب و مسکن، به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: تنگی کانال نخاعی کمر | همه چیز در مورد علت بروز آن
شکستگی‌ها
مهره‌های سازنده ستون فقرات، ممکن است در اثر آسیب‌های شدید دچار شکستگی شوند. این شکستگی‌ها، بیشتر در اثر تصادفات رانندگی و سقوط ایجاد می‌شوند. بعضی از افراد، مانند کسانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند، بیشتر در معرض شکستگی‌های ستون فقرات قرار دارند.
درد بسیار شدید کمر، اصلی‌ترین علامت این شکستگی‌ها است. اگر قطعات استخوانی به اعصاب نخاعی فشار وارد کنند، ممکن است علائم عصبی، مانند بی حسی اندام‌ها یا مشکل در حرکات پاها هم ایجاد شود.
شکستگی‌های کمر اغلب نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند.
بیماری‌ها و مشکلات دیسک بین مهره‌ای
دیسک‌ها، بالشتک‌های نرمی هستند، که بین مهره‌ها در ستون فقرات قرار گرفته‌اند. علاوه‌بر کمک به حرکات کمر، دیسک‌ها در محافظت از ستون فقرات هم موثر هستند.
در مواردی، ممکن است دیسک‌های بین مهره‌ای دچار برآمدگی یا پارگی شوند و به اعصاب مجاور خود فشار بیاورند. به این حالت، فتق دیسک بین مهره‌ای یا هرنی دیسک می‌گوییم.
مشکلات دیسک در سنین بالا شایع‌تر هستند. دلیل آن این است، که با افزایش سن، دیسک حالت ژله‌ای خود را از دست داده و دیواره آن ضعیفتر می‌شود. با ضعیفتر شدن دیواره دیسک، هسته دیسک فرصت پیدا می‌کند تا از جای خود بیرون بزند.
علاوه‌بر کمردرد، بیماران اغلب از علائمی مانند ضعف پاها و گزگز و مورمور انگشتان هم شاکی هستند. کمردرد ناشی از دیسک کمر، در مراحل اولیه با داروهای بدون نسخه و فیزیوتراپی درمان می‌شود.برای درمان موارد پیشرفته‌تر ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد.
مشکلات ساختاری ستون فقرات
ستون فقرات ما، کانالی استخوانی است، که اعصاب نخاعی را در خود جای داده و از آن‌ها محافظت می‌کند. نخاع در فضایی در وسط ستون فقرات، به نام کانال نخاعی قرار دارد. اگر کانال نخاعی بسیار تنگ باشد و فضا برای عبور نخاع کافی نباشد، نخاع فشرده می‌شود. فشرده شدن نخاع اغلب به شکل سیاتیک و درد شدید کمر خود را نشان می‌دهد. بیشتر بیماران از علائم حسی و ضعف در پاها هم شاکی هستند.
یکی دیگر از اشکالات ساختاری ستون فقرات، که ممکن است باعث کمردرد شود، اسکولیوز است. اسکولیوز، به معنای انحنای غیرطبیعی ستون فقرات است. در اسکولیوز هم نخاع نحت تاثیر قرار گرفته و بیمار دچار کمردرد می‌شود.
آرتروز
استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتریتی است که باعث کمردرد می‌شود. بسیاری از افراد در سنین بالا به این بیماری مبتلا می‌شوند.
اسپوندیلیت آنکیلوزان هم باعث کمردرد، التهاب و سفتی در ستون فقرات می‌شود.
اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس، به معنای خارج شدن مهره‌های سازنده ستون فقرات، از جای خود است. کمردرد و پا درد شایع‌ترین علائم اسپوندیلولیستزیس هستند.
کشیدگی بیش از حد ستون فقرات، یکی از دلایل اصلی اسپوندیلولیستزیس است که بیشتر در ورزشکاران و افراد جوان دیده می‌شود. ژنتیک هم در ابتلا به این بیماری نقش دارد. در افراد مسن، ساییدگی‌ها و پارگی‌های مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای، دلیل ابتلا به این بیماری است.
از علائم شایع اسپوندیلولیستزیس، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسپاسم عضلانی در عضلات همسترینگ (عضلات پشت ران)
- سفتی کمر
- مشکل در راه رفتن یا ایستادن برای مدت طولانی
- درد هنگام خم شدن
- بی حسی، ضعف یا گزگز در پاها
سایر علل
از دیگر علل شایع کمردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تومورها
- انواع عفونت‌ها
- سنگ کلیه
- آنوریسم آئورت شکمی
بیشتر بخوانید: سوزن درمانی کمر بهتر است یا درمان دیسک کمر با جراحی؟
چه کسانی بیشتر به کمردرد مبتلا می‌شوند؟
برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کمردرد هستند. عوامل خطر برای کمردرد عبارت‌ند از:
- سن: کمردرد در سنین بالاتر شایع‌تر است. به طور کلی، میزان ابتلا به کمردرد از سن سی سالگی به بعد بیشتر می‌شود. یکی از دلایل مهم آن، تغییراتی است که با افزایش سن در دیسک‌های بین مهره‌ای ایجاد می‌شود. با ضعیف شدن و فرسودگی دیسک‌ها، بروز علائمی مانند کمردرد و سفتی و اسپاسم هم بیشتر می‌شود. دلیل دیگر آن پوکی استخوان است که بسیاری از افراد را از میانسالگی به بعد درگیر خود می‌کند. در پوکی استخوان، خطر شکستگی‌های استخوانی هم بیشتر می‌شود.
- وزن: به طور کلی، هرچه وزن بیشتر باشد، فشاری که به ستون فقرات و دیسک‌های بین مهره‌ای هم وارد می‌شود، بیشتر است. به همین دلیل است که کمردرد در افرادی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند، شیوع بالاتری دارد.
- وضعیت سلامت کلی بدن: افرادی که سیگار می‌کشند، بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی می‌نوشند یا سبک زندگی کم تحرکی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کمردرد هستند. این موارد باعث می‌شوند تا عضلات کمر ضعیفتر شوند و در نتیجه فرد زودتر دچار آسیب و کشیدگی می‌شود.
- شغل و سبک زندگی: کمردرد در افرادی که شغل آن‌ها به شکلی است که مجبور به بلند کردن اجسام سنگین و یا خم راست شدن هستند، شیوع بیشتری دارد.
- مشکلات ساختاری: افرادی که مبتلا به اسکولیوز یا مشکلات ساختاری ستون فقرات هستند، بیشتر در معرض ابتلا به کمردرد قرار دارند.
- سابقه خانوادگی: افرادی که سابقه خانوادگی آرتروز، انواع خاصی از سرطان و دیسک کمر را دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کمردرد قرار دارند.
- سلامت روان: افسردگی، اضطراب و سایر بیماری‌های روانی، ممکن است باعث ایجاد کمردرد هم بشوند.
علت کمردرد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اولین قدم در تشخیص علت کمردرد، بررسی دقیق علائم و معاینه کامل است. در قدم بعدی، درصورت نیاز، پزشک از انواع روش‌های تصویربرداری و تشخیصی برای رد شکستگی‌ها و مشکلات دیسک کمک خواهد گرفت.
برای تشخیص علت کمردرد، از روش‌های تشخیصی زیر کمک گرفته می‌شود:
- رادیوگرافی ستون فقرات: در این روش از تابش اشعه ایکس برای تولید تصاویری با جزئیات بالا از استخوان‌ها استفاده می‌شود.
- MRI: از این روش از امواج الکترومغناطیسی برای تهیه تصاویری با جزئیات بالا از ساختارهای بدن استفاده می‌شود. با کمک این روش می‌توان جزئیاتی را که در عکس رادیوگرافی به خوبی قابل مشاهده نیستند، مانند دیسک‌ها، عضلات، تاندون‌ها و بافت نرم را بهتر دید.
- سی تی اسکن: در این روش از اشعه ایکس و پردازش رایانه‌ای برای تهیه تصاویری دقیق از کمر و ساختارهای سازنده آن استفاده می‌شود.
- الکترومیوگرافی (EMG): الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله، برای بررسی درگیری اعصاب استفاده می‌شود. با کمک این روش، پزشک می‌تواند اعصابی که تحت فشار قرار گرفته‌اند را مشخص کند.
بسته به علت کمردرد، پزشک ممکن است آزمایش خون یا آزمایش ادرار هم تجویز کند.
سخن پایانی
کمردرد شکایت بسیار شایعی است که دلایل متنوعی دارد. در این مقاله، شما را با تعدادی از شایع‌ترین علل کمردرد آشنا کردیم.
بیشتر کمردردها با استراحت، داروهای بدون نسخه و درمان‌های خانگی بهتر می‌شوند، اما اگر کمردرد شما در حال بدتر شدن است، یا برای مدت طولانی است که از کمردرد رنج می‌برید، باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید. بعضی از بیماران ممکن است به درمان‌های بیشتری مانند فیزیوتراپی و یا جراحی نیاز داشته باشند.