یکی از روش‌های درمانی که امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است، ماساژ درمانی است. محبوبیت ماساژ درمانی بی‌دلیل نیست و این روش درمانی می‌تواند به طور موثری به کاهش درد، کاهش گرفتگی عضلانی و بهبود استرس و اضطراب کمک کند.
اگر می‌خواهید در رابطه با انواع ماساژ و کاربردها و فواید هرکدام بیشتر بدانید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
ماساژ درمانی چیست؟
ماساژ درمانی، روشی است که بر حرکت دادن، وارد کردن فشار و ایجاد کشش در عضلات، بافت همبند، تاندون‌ها، رباط‌ها و پوست استوار است. ماساژ درمانی می‌تواند به کاهش علائم و تسکین درد ناشی از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها کمک کند.
انواع روش‌های ماساژ
در این قسمت، شما را با انواع روش‌های ماساژ و فواید هرکدام بیشتر آشنا می‌کنیم.
ماساژ سوئدی
ماساژ سوئدی، یکی از بهترین انواع ماساژ برای آن دسته از افرادی است که از درد و اسپاسم عضلانی رنج می‌برند. ماساژ سوئدی به آرام شدن و رهایی از استرس‌های روانی کمک زیادی می‌کند.
این نوع ماساژ یک نوع ماساژ تمام بدن است و برای کسانی که تا به حال ماساژ درمانی را امتحان نکرده‌اند، انتخاب بسیار خوبی است.
ماساژ سوئدی با باز کردن گره‌های عضلانی و تاثیر بر سیستم عصبی، می‌تواند به تسکین انواع دردهای عضلانی و اسکلتی مزمن کمک کند. این مدل ماساژ معمولا بین 60 تا 90 دقیقه زمان می‌برد.
ماساژ بافت عمقی
ماهیچه‌های ما در اثر استفاده زیاد دچار اسپاسم و سفتی می‌شوند. اسپاسم عضلانی تنها در اثر ورزش و کارهای پرتحرک ایجاد نمی‌شود. کارهای کم تحرک‌تری مانند: نشستن، رانندگی کردن و کار کردن با کامپیوتر هم می‌توانند باعث این اتفاق شوند.
ماساژ بافت عمقی، نوعی ماساژ درمانی است، که عضلات و تاندون‌های عمقی را هدف قرار می‌دهد. با کمک این نوع ماساژ می‌توان اسپاسم و سفتی عضلات را کمتر کرد.
در این نوع ماساژ، از ضربات آهسته و فشار عمیق انگشت برای کاهش تنش در لایه‌های عمقی عضلات استفاده می‌شود. این نوع ماساژ مشابه ماساژ سوئدی است، اما شدت آن و فشار دست در آن بیشتر است.
این ماساژ می‌تواند به درمان مشکلات عضلانی زیر کمک کند:
- درد
- آسیب‌ها و صدمات
- گرفتگی و اسپاسم عضلات
- دردهای مزمن عضلانی
ماساژ بافت عمقی برای کسانی که دچار سفتی و درد مزمن عضلانی هستند و یا دچار آسیب‌های عضلانی شده‌اند، انتخاب بسیار خوبی است. این نوع ماساژ حدود 60 دقیقه طول می‌کشد و کاملا بدون درد است.
بیشتر بخوانید: بیوفیدبک چیست؟ اطلاعاتی کاربردی و مفید در مورد آن
ماساژ ورزشی
ورزشکاران در معرض آسیب‌های مکرر به عضلات قرار دارند. ماساژ ورزشی، نوعی ماساژ درمانی است که شباهت زیادی به ماساژ بافت عمقی دارد و هدف آن درمان آسیب‌های ناشی از صدمات مکرر به عضلات و پیشگیری از این صدمات است.
ماساژ ورزشی به بهبود انعطاف‌پذیری، تسکین درد، بهبود عملکرد ورزشی، کاهش اضطراب و کاهش تنش عضلانی کمک می‌کند.
ماساژ نقاط ماشه‌ای
نقاط ماشه‌ای یا ترگیرپوینت‌ها، گره‌های انقباضی کوچکی در عضلات هستند، که می‌توانند باعث درد شدید عضلانی شوند. علت ایجاد آن‌ها، فعالیت بیش از حد و یا وارد شدن آسیب به عضلات است. یکی از بهترین و موثرترین راه‌ها برای رفع نقاط ماشه‌ای، کمک گرفتن از ماساژ درمانی است.
در ماساژ نقطه ماشه‌ای، ماساژدرمانگر از فشار متمرکز و مستقیم برای هدف قرار دادن نقاط درد استفاده می‌کند. با این کار، جریان خون در عضله افزایش پیدا کرده و باعث رفع انقباض می‌شود. این نوع ماساژ، برای کسانی که از دردهای مزمن عضلانی رنج می‌برند، بسیار مفید است.
یک بررسی در سال 2018 نشان داد، که ماساژ عضلات سر و گردن، می‌تواند با درمان و برطرف کردن نقاط ماشه‌ای، دفعات، شدت و مدت سردردهای تنشی و میگرنی را کاهش دهد، اگرچه هنوز تحقیقات بیشتری برای اثبات آن لازم است.
رهاسازی مایوفاسیال (MRF)
فاسیا نوعی بافت همبند است که در زیر عضلات قرار دارد. کار فاسیا، محافظت و پشتیبانی از عضلات و کمک به حرکات عضلات است.
در ماساژ مایوفاسیال، درمانگر فاسیا و عضلات را هدف قرار داده و با ایجاد کشش و ماساژ دادن، تنش و اسپاسم عضلانی را برطرف می‌کند.
ماساژ مایوفاسیال اغلب همراه با سایر روش‌های ماساژ درمانی انجام می‌شود. این نوع ماساژ می‌تواند به رفع اسپاسم گردن، شانه‌ها و کمر کمک کند.
ماساژ لنفاوی
سیستم لنفی بدن ما، وظایف بسیار مهمی برعهده دارد. مایع لنفی در عروق لنفاوی سراسر بدن گردش کرده و علاوه‌بر کمک به حذف مواد زائد و سموم از بدن، به تنظیم حجم مایعات بدن و عملکرد سیستم ایمنی هم کمک می‌کند.
در ماساژ لنفاوی، از لمس و فشار ملایم در مسیر عروق لنفاوی، برای کمک به گردش و حرکت بهتر لنف، کمک گرفته می‌شود.
ماساژ لنفاوی برای کسانی که مبتلا به بیماری‌های التهابی مانند: آرتریت هستند، انتخاب بسیار خوبی است.
ماساژ لنفاوی به درمان بیماری‌های زیر کمک می‌کند:
- لنف ادم
- فیبرومیالژیا
- ادم
- اختلالات پوستی
- خستگی
- بیخوابی
- مشکلات گوارشی
- آرتروز
- میگرن
یک مطالعه در سال 2014 نشان داد، که ماساژ لنفاوی می‌تواند کمک زیادی به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا داشته باشد.
براساس نتایج یک مطالعه که در سال 2018 انجام شد، می‌توان از ماساژ لنفاوی برای کاهش خطر بروز لنف ادم پس از ماستکتومی در زمینه درمان سرطان پستان، کمک گرفت.
ماساژ لنفاوی برای همه انتخاب خوبی نیست، اگر مبتلا به هریک از شرایط زیر هستید، نباید این ماساژ را انجام دهید:
- نارسایی احتقانی قلب
- سابقه لخته شدن خون یا سکته مغزی
- عفونت فعال
- مشکلات کبدی
- مشکلات کلیوی
ماساژ پره‌ناتال (ماساژ دوران بارداری)
ماساژ پره‌ناتال، می‌تواند به آرامش مادران باردار و تسکین دردهایی که در طول بارداری ایجاد می‌شوند، کمک کند.
هرچه بارداری جلوتر می‌رود، با رشد جنین، فشار وارد به لگن مادر بیشتر می‌شود. ماساژ پره‌ناتال می‌تواند به کاهش فشار در لگن و کاهش تورم تجمع مایع در پاها کمک کند.
علاوه‌بر مادر، کودک هم از مزایای ماساژ پره‌ناتال سود می‌برد.
ماساژ سنگ داغ
ماساژ سنگ داغ شباهت زیادی به ماساژ سوئدی دارد، با این تفاوت که در این نوع ماساژ، درمانگر به جای دست‌های خود، از سنگ‌های داغ برای ماساژ دادن بدن استفاده می‌کند.
بهبود جریان خون، کاهش دردهای عضلانی، کمک به تسریع بهبودی از آسیب‌های عضلانی و کاهش استرس و تنش‌های روانی، از فواید ماساژ سنگ داغ است.
کرانیوساکرال تراپی (CST)
کرانیوساکرال تراپی، نوعی ماساژ درمانی است، که هدف آن کاهش فشار وارد بر استخوان‌های جمجمه، ستون فقرات و ساکروم است.
فرض بر این است، که با فشار ملایم و ماساژ دادن سر و ستون فقرات، می‌توان به بهبود جریان مایع مغزی و نخاعی کمک کرد.
این نوع ماساژ می‌تواند به درمان بیماری‌های زیر کمک کند:
- میگرن
- انواع سردرد، از جمله سردردهای تنشی
- یبوست
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- اختلال در چرخه خواب و بی خوابی
- اسکولیوز
- عفونت‌های سینوسی
- گردن درد
- فیبرومیالژیا
- عفونت مکرر گوش یا قولنج در نوزادان
- اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
کرانیوساکرال تراپی باعث کاهش تنش و اضطراب در افراد شده و به این ترتیب به درمان مشکلاتی مانند: افسردگی و سایر اختلالات خلقی هم کمک می‌کند.
افراد مبتلا به اختلالات خونریزی دهنده، کسانی که دچار ضربه مغزی جدید شده‌اند و افرادی که مبتلا به آنوریسم مغزی هستند، نباید این نوع ماساژ درمانی را انجام دهند.
بیشتر بخوانید: فلج مغزی چیست و چه درمان‌هایی برای آن وجود دارد؟
ماساژ درمانی به درمان چه بیماری‌هایی کمک می‌کند؟
تحقیقات نشان داده است که ماساژ می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را کاهش داده و گردش خون و جریان لنف را بهبود ببخشد. ماساژ درمانی به رفع سفتی و اسپاسم عضلانی و افزایش دامنه حرکت عضلات کمک می‌کند. در نتیجه ماساژ، ترشح مواد شیمیایی ضد درد مانند: اندورفین در مغز بیشتر می‌شود، که خود به تسکین درد کمک می‌کند.
ماساژ درمانی قدرت عضلانی را افزایش نمی‌دهد، اگرچه می تواند عضلات ضعیف و غیر فعال را تحریک کند، که به جبران کمبود ورزش و عدم تحرک ناشی از بیماری یا آسیب کمک می‌کند.
ماساژ می‌تواند به درمان و پیشگیری از بروز عوارض ناشی از اضطراب کمک کند، از جمله:
- اضطراب و افسردگی
- خستگی
- سردرد و میگرن
- درد، از جمله تنش عضلانی، درد پشت، شانه و گردن
تحقیقات انجام شده نشان داده‌اند، که ماساژ درمانی در بهبود بیماری‌ها و مشکلات زیر موثر است:
- اضطراب
- اختلالات گوارشی
- فیبرومیالژیا
- سردرد
- بی خوابی مرتبط با استرس
- کمر درد
- سندرم درد میوفاسیال
- درد عصبی
- کشیدگی یا آسیب بافت نرم
- آسیب‌های ورزشی
- درد مفصل گیجگاهی فکی
- درد بالای کمر و گردن
ماساژ درمانی در درمان سردردهای تنشی
سردردهای تنشی شایع‌ترین نوع سردرد در بزرگسالان هستند. این نوع از سردردهای در بیشتر از 80 درصد از بزرگسالان به طور شایعی رخ می‌دهد. حدود سه درصد از جامعه، به طور روزانه درگیر این سردردها هستند. سردردهای تنشی در میان مردم به عنوان سردردهای استرسی هم شناخته می‌شود.
سردرد تنشی زمانی ایجاد می‌شود که ماهیچه‌های ناحیه گردن و پوست سر بیش از حد سفت می‌شوند. سردردهای تنشی خفیف تا متوسط هستند و می‌توانند با کم‌خوابی، استرس و پوسچر نامناسب بدتر شوند. این سردردها گاهی تا چند روز ادامه پیدا می‌کنند.
ماساژ درمانی نه تنها می‌تواند به تسکین درد ناشی از سردردهای تنشی کمک کند، بلکه با بهبود استرس و وضعیت خواب، از بروز مجدد آن‌ها هم جلوگیری می‌کند.
ماساژ درمانی در درمان سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال، بیماری است که باعث درد در دست‌ها و انگشتان می‌شود. علت ابتلا به سندرم تونل کارپال، تحت فشار قرار گرفتن یکی از اعصاب اصلی دست، یعنی عصب مدین است.
سندرم تونل کارپال معمولاً به دلیل حرکات مکرر دست و مچ دست و یا زمانی که دست و مچ برای مدت طولانی در یک وضعیت باقی می‌مانند، ایجاد می‌شود.
از سایر علل ابتلا به سندرم تونل کارپال، می‌توان به: وجود سابقه خانوادگی، تغییرات هورمونی ناشی از بارداری و ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند: آرتریت روماتوئید و دیابت را نام برد.
برخی از علائم شایع سندرم تونل کارپال عبارت‌اند از:
- بی حسی و گزگز در انگشتان دست
- ضعف دست‌ها
- دردی که به ساعد و شانه انتشار می‌یابد
مهم نیست که علت سندرم تونل کارپال چیست، ماساژ درمانی می‌تواند به تسکین علائم بیماری کمک کند. ماساژ درمانی در کنار کمک به شل شدن عضلات و بافت‌های دست، التهاب را کاهش می‌دهد و نقاط ماشه‌ای عضلات دست و شانه را آزاد می‌کند.
ماساژ درمانی در درمان سیاتیک
عصب سیاتیک بزرگترین و طولانی‌ترین عصب بدن است، که از قسمت تحتانی نخاع تا مفصل زانو کشیده می‌شود. تحت فشار قرار کرفتن عصب سیاتیک در زمینه بیماری‌هایی مانند: دیسک کمر، با درد در باسن، ران پا، پشت و قسمت بیرونی ساق پا همراه است.
شدت درد در بیماران مختلف متفاوت است، درد در بعضی از بیماران بسیار شدید است. در برخی موارد، سیاتیک می‌تواند با گزگز اندام‌ها و ضعف عضلانی همراه باشد. ماساژ درمانی می‌تواند به درمان موارد متوسط تا شدید سیاتیک کمک کند.
ماساژ درمانی باعث شل شدن ماهیچه‌های سفت شده در ناحیه کمر شده و فشار و استرس را از روی عصب سیاتیک برمی‌دارد. ماساژ درمانی همچنین باعث ترشح اندورفین می‌شود که خود در کاهش بیشتر درد و التهاب موثر است.
ماساژ درمانی در درمان آرتروز
بسیاری از افراد با افزایش سن دچار تورم مفاصل می‌شوند، که به آن آرتروز می‌گویند. سایر علائم آرتروز علاوه‌بر تورم مفاصل عبارت‌اند از:
- درد و سفتی مفاصل
- کاهش دامنه حرکتی مفاصل
- خستگی
آرتریت می‌تواند خفیف یا کاملاً ناتوان کننده باشد. ماساژ درمانی، روشی بسیار کارآمد برای تسکین درد و سایر علائم آرتریت است. ماساژ درمانی علاوه‌بر کمک در افزایش دامنه حرکتی مفاصل و کاهش درد و تورم، به مبتلایان به آرتریت کمک می‌کند بهتر بخوابند و کمتر احساس اضطراب داشته باشند.
مزایای ماساژ درمانی
ماساژ درمانی می‌تواند در همراهی با سایر درمان‌ها، به بهبودی هرچه سریع‌تر بسیاری از بیماری‌ها کمک کند.
از مزایای ماساژ درمانی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- کاهش استرس و تنش‌های روانی
- کاهش درد و اسپاسم و تنش عضلانی
- بهبود گردش خون، انرژی و هوشیاری
- کاهش ضربان قلب و فشار خون
- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
معایب و عوارض ماساژ درمانی
برخی از انواع ماساژ درمانی می‌توانند باعث درد مختصری شوند، که ممکن است تا یک روز هم ادامه داشته باشد. اما ماساژ معمولاً نباید دردناک یا ناراحت کننده باشد. اگر در طول ماساژ درمانی احساس درد و ناراحتی داشتید، حتما به درمانگر خود اطلاع دهید.
چه کسانی نباید ماساژ درمانی انجام دهند؟
اغلب افراد می‌توانند از مزایای ماساژ درمانی بهره‌مند شوند، با این حال درصورت داشتن هر یک از شرایط زیر، باید پیش از ماساژ درمانی با پزشک خود مشورت کنید:
- اختلالات خونریزی دهنده یا مصرف داروهای رقیق کننده خون
- سوختگی یا بهبود زخم
- ترومبوز سیاهرگ‌های عمقی پا
- ابتلا به انواع عفونت‌ها
- شکستگی و آسیب‌های استخوانی
- پوکی استخوان شدید
- کاهش شدید تعداد پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی شدید)