در سالهای اخیر، شیوع بیماریهایی مانند: دیسک کمر، آرتروز و بیماریهای التهابی، به شکل قابل توجهی بالا رفته است. این بیماریها اغلب با درد شدید و مزمن همراه هستند، که میتوانند بر کیفیت زندگی و عملکرد بیماران تاثیر بگذارند. روشهای مدیریت و درمان درد، میتوانند به تسکین درد و کاهش اثر درد بر زندگی روزمره بیماران کمک کنند. اگر میخواهید در رابطه با روشهای شایع درمان درد بیشتر بدانید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
انواع درد
درد پیامی هشداردهنده برای مغز است و نشان میدهد که در بخشی از بدن ما چیزی درست نیست. درد علامت اصلی طیف وسیعی از آسیبها، عفونتها و بیماریها است. تقریبا هر نوع سرطانی میتواند باعث درد شود.
یکی از اولین علائم حمله قلبی اغلب درد قفسه سینه است که ممکن است به سمت بازوها، پشت یا فک انتشار پیدا کند.
درد انواع مختلفی دارد. گاهی علت درد یک بیماری و تصادف است. گاهی اوقات خود درمان یا جراحی میتواند ریشه درد باشد. درد را میتوان هم از نظر مدت زمان ابتلا به درد و هم از نظر مکانیسم ایجاد آن تقسیم بندی کرد. انواع درد عبارتاند از:
- درد حاد: این نوع درد، نوعی درد تیز و شدید است که به طور ناگهانی و اغلب در اثر وارد شدن ضربه و آسیب ایجاد میشود. درد حاد اغلب تا زمانی که علت ایجاد آن درمان نشود، بهبود پیدا نمیکند. این نوع درد می تواند ناشی از شکستگی استخوان، اسپاسم عضلانی، سوختگی و سایر آسیبها و صدمات باشد. برخی از بیماریها و اختلالات مانند آپاندیسیت و زونا هم میتوانند باعث درد حاد شوند.
- درد مزمن: پزشکان اغلب دردی را مزمن مینامند، که بیشتر از 6 ماه طول کشیده باشد. بیماریهای مختلف و انواع آسیبها و صدمات درمان نشده میتوانند عامل درد مزمن باشند. از علل شایع درد مزمن میتوان به آرتریت، فیبرومیالژیا یا آسیب عصبی (نوروپاتی) اشاره کرد. یکی از شایعترین انواع درد مزمن، کمردرد است.
- درد ناشی از تحریک گیرندههای درد: یک سری از سلولهای عصبی به عنوان گیرندههای درد در بدن عمل میکنند. این گیرندهها در سرتاسر بدن یافت میشوند و هنگام بیماری یا آسیب، سیگنالهای درد را تولید و به مغز ارسال میکنند. این سلولها هنگام آسیبها و شکستگیهای استخوانی، ضربه به سر و کشیدگی و آسیبهای عضلانی تحریک میشوند. درد می تواند ناگهانی و کوتاه مدت یا طولانی مدت باشد. اگر عامل درد اندامهای داخلی باشند، به آن درد احشایی و اگر عامل آن سیستم اسکلتی-عضلانی باشد، به آن درد سوماتیک میگویند.
- درد نوروپاتیک: درد نوروپاتیک یا درد عصبی ریشه در مشکلات سیستم عصبی دارد. درد نوروپاتیک زمانی اتفاق میافتد که اعصاب به اشتباه سیگنالهای درد را به مغز ارسال میکنند. دیابت، مولتیپل اسکلروزیس (MS) و HIV از علل شایع دردهای عصبی هستند.
انواع روشهای مدیریت و درمان درد
راه های زیادی برای درمان انواع درد وجود دارد. مدیریت و درمان دردهای مزمن و شدید، با استفاده از روشهای مختلف و اغلب با همکاری تیمی از متخصصین رشتههای مختلف انجام میشود. فیزیوتراپیستها و پزشکان متخصص درد، به طور اختصاصی میتوانند به درمان و مدیریت درد در بیماران کمک کنند.
پزشک ممکن است به شما یک روش خاص یا ترکیبی از روشهای مختلف مدیریت درد را توصیه کند. این روشها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
درمانهای خانگی
گاهی برای درمان و تسکین درد ناشی از صدمات وارده به استخوانها، عضلات و بافتهای نرم، نیازی به هیچ درمان تخصصی پزشکی نیست. میتوانید بسیاری از این دردها را در خانه و با روشهای بسیار سادهای درمان کنید. اصول RICE (به معنای استراحت، استفاده از یخ و کمپرس سرد، فشار و بالا نگه داشتن اندام آسیب دیده)، میتواند به تسکین بسیاری از دردهای اسکلتی و عضلانی در مراحل اولیه کمک کند.
کافی است استراحت کنید، در فواصل 20 دقیقهای از یخ و کمپرس سرد برای کاهش تورم و التهاب استفاده کنید و اندام آسیب دیده را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
روشهای مشاوره و روان درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT) و بیوفیدبک میتواند به بسیاری از بیماران در مدیریت دردهای مزمن کمک کند. اساس این روشها بر تغییر نحوه واکنش مغز به درد و ناراحتی استوار است. بسیاری از کسانی که دچار درد و بیماریهای مزمن میشوند، از افسردگی و اضطراب هم رنج میبرند.
مشاوره، روان درمانی و انواع تکنیکهای مدیتیشن، به مدیریت این مشکلات هم کمک میکند. برخی از بیماران، مواردی که باعث تشدید و یا تسکین درد میشود را در دفترچه مخصوصی ثبت میکنند. این دادهها میتوانند به درمانگر شما در مدیریت هرچه بهتر درد کمک کنند.
ورزش
پیلاتس، یوگا، تای چی، شنا یا پیاده روی، از ورزشهایی هستند که میتوانند به تسکین درد در تعدادی از بیماران کمک کنند. این ورزشها میتوانند درد مزمن را کاهش دهند، وضعیت بدنی را بهبود ببخشند و به طور کلی به عملکرد بهتر بدن کمک کنند. ورزش کردن به سلامت روان هم کمک میکند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی میتواند به درمان انواع دردهای مزمن ناشی از کمردرد، گردن درد، سردرد، درد شانه و زانو درد کمک کند. فیزیوتراپیستها نقش مهمی در مدیریت درد حاد و مزمن دارند.
در فیزیوتراپی، برای تسکین درد از ماساژ بافت نرم و کشش برای از بین بردن تنش و اسپاسم عضلانی، بهبود تحرک مفاصل، طب سوزنی، الکتروتراپی، ورزشهای اصلاحی، و اصلاح پوسچر و وضعیت بدن برای درمان استفاده میشود.
فیزیوتراپیست میتواند به شما به درک علت درد کمک کند. با این کار میتوانید راحتتر به درد خود غلبه کنید.
ماساژ درمانی
یکی از بهترین و موثرترین راههای درمان درد، به خصوص دردهای مزمن و عصبی، کمک گرفتن از انواع روشهای ماساژ درمانی است. ماساژ درمانی میتواند با بهبود جریان خون، آزاد کردن نقاط ماشهای، رفع اسپاسم عضلانی، تحریک ترشح اندورفین و کاهش استرسها و فشارهای روانی، به کاهش درد بیماران کمک کند.
از ماساژ درمانی میتوان برای تسکین درد ناشی از بیماریهایی مانند: فیبرومیالژیا، آرتریت، بیماریهای عضلانی و صدمات و آسیبهای بافت نرم کمک گرفت.
طب سوزنی
طب سوزنی نوع درمان سنتی چینی است، که در سالهای اخیر محبوبیت فراوانی پیدا کرده است. در طب سوزنی فرض بر این است، که انرژی در بدن جریان دارد که بهم خوردن آن باعث بروز درد و بیماریهای مختلف میشود. در طب سوزنی، با قرار دادن سوزنهایی در مسیر جریان انرژی، تعادل بدن بازیابی میشود.
شاید فکر کنید که طب سوزنی با اصول طب مدرن سازگار نیست، اما در واقع تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر نشان میدهند، که بسیاری از بیماران مبتلا به دردهای مزمن، از طب سوزنی سود میبرند.
نتایج طب سوزنی به خصوص برای کسانی که مبتلا به کمردرد مزمن هستند، بسیار ثمربخش بوده است. استفاده از طب سوزنی در کنار درمانهای مرسومی مانند: فیزیوتراپی و دارودرمانی، اثر این درمانها را چندبرابر میکند.
استئوپاتی
استئوپاتی، شاخهای از پزشکی است که هدف آن ارتقای سلامت کلی بدن است. نوعی طب کل نگر است، که اعتقاد دارد نمیتوان بیماری را بدون ارتقا دادن سلامت کلی بدن درمان کرد.
در استئوپاتی از ماساژ، ورزش و تمرینات حرکتی خاصی برای سلامت ماهیچهها، عضلات و مفاصل استفاده میشود. علاوهبر تسکین درد، میتواند به افزایش دامنه حرکت مفاصل، رفع اسپاسم و تنشهای عضلانی، بهبود خونرسانی به بافتها و تسریع بهبودی کمک کند.
بسیاری از بیمارانی که مبتلا به دردهای مزمن ناشی از ابتلا به بیماریهای مانند آرتریت هستند، میتوانند از این درمان سود ببرند.
کایروپراکتیک
کایروپراکتیک درمانی عملی، غیرتهاجمی و با تمرکز بر ستون فقرات، مفاصل، عضلات و سیستم عصبی است. میتواند به درمان و بهبود کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به دردهای مزمن کمک کند.
در کایروپراکتیک از ماساژ و درمانهای دستی، اولتراسوند، لیزر سرد و درمانهای مبتنی بر الکتریسیته، برای تسکین درد بیماران کمک گرفته میشود. این روش به درمان دردهای مرتبط با آرتریت، دیابت و پوکی استخوان کمک میکند.
الکتروتراپی با دستگاه تنس (TENS)
در TENS یا تحریک الکتریکی اعصاب از راه پوست، از جریان الکتریکی با ولتاژ پایین برای تسکین درد استفاده میشود.
جریان الکتریسیته از طریق الکترودهایی که روی پوست قرار میگیرند، به اعصاب منتقل میشوند. الکترودها یا در نزدیکی اعصاب یا در نقاط ماشهای قرار میگیرند.
جریان الکتریکی سلولهای عصبی را تحریک کرده و مانع از انتقال سیگنالهای درد به مغز میشود. نظریه دیگر این است که تحریک عصبی باعث افزایش سطح اندورفین مغز میشود که خود مانند یک مسکن طبیعی در بدن عمل میکند.
رادیوفرکوئنسی ابلیشن (RFA)
در این روش از امواج رادیویی برای گرم کردن اعصاب منتقل کننده حس درد استفاده میشود. گرما باعث میشود تا انتقال سیگنالهای درد به مغز متوقف شود.
از این روش میتوان برای درمان کمردرد و انواع دردهای مزمن کمک گرفت.
تزریق استروئید
استروئیدها، موادی با خاصیت ضد التهابی هستند، که درصورت تزریق موضعی، میتوانند به درمان ناشی از آرتریت، صدمات و آسیبهای عضلانی و آسیبهای تاندونی و بافت نرم کمک کنند.
بیشتر بخوانید: درمان اسکولیوز و فیزیوتراپی برای بهبود آن
تغییر سبک زندگی
تغییر عادات نادرست میتواند به درمان دردهای مزمن و عصبی کمک کند. اگر اضافه وزن دارید، ممکن است پزشک کاهش وزن را توصیه کند. افرادی که رژیم غذایی متعادلی دارند، مقدار زیادی آب مینوشند، به اندازه کافی میخوابند و سطح استرس خود را مدیریت میکنند، ممکن است کمتر دچار دردهای مزمن شوند.
داروها و درمان درد
بسته به نوع درد، پزشک ممکن است داروهای تجویزی یا بدون نسخه را برای درمان توصیه کند. ممکن است به آنتی بیوتیک برای درمان عفونت، شل کنندههای عضلانی برای درمان سفتی و اسپاسم عضلانی یا به داروهای ضد التهابی برای تسکین تورم و التهاب نیاز داشته باشید.
برخی از این داروها ممکن است وابستگی ایجاد کنند، به همین دلیل باید حتما طبق دستور پزشک مصرف شوند.
چه کسانی از روشهای مدیریت و درمان درد سود میبرند؟
هرکسی که دچار درد مزمن یا حاد است، میتواند از روشهای مدیریت درد سود ببرد. افرادی که مبتلا به بیماریهای زیر هستند، بیشترین سود را از روشهای درمان میبرند:
- آرتروز و آسیبهای عضلانی و مفصلی
- اختلالات خود ایمنی، مانند: لوپوس و کرون
- فتق دیسک، سیاتیک و سایر مشکلات کمر
- فیبرومیالژیا، سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS) و سندرم درد مرکزی که باعث درد مزمن و شدید میشوند.
- آندومتریوز، که معنای رشد بافت رحم در خارج از رحم است.
- درد صورت ناشی از نورالژی عصب سه قلو (TN)، آبسه و سایر مشکلات دندانی.
- سردردهای میگرنی و سردردهای خوشهای
- سنگ کلیه و مشکلات مجاری ادراری
- سیستیت بینابینی (سندرم مثانه دردناک)
- آسیب عصبی (نوروپاتی)
مزایای روشهای مدیریت و درمان درد چیست؟
یک برنامه جامع مدیریت درد میتواند به شما کمک کند تا از نظر جسمی و روحی حال بهتری داشته باشید. همیشه نمیتوان درد را به طور کامل از بین برد، اما میتوان شدت آن را کاهش داد و به روشهای متفاوتی به آن پاسخ داد.
برنامههای مدیریت و درمان، میتوانند به بسیاری از بیماران مبتلا به دردهای مزمن کمک کنند، زندگی آسانتر و با کیفیتتری داشته باشند.
خطرات و عوارض روشهای درمان درد چیست؟
همنطور که گفتیم، روشهای مختلفی برای مدیریت درد در دسترس هستند، که هرکدام عوارض و خطرات خاص خود را دارند. برای مثال میتوان به عوارض جانبی داروها و عوارض ناشی از تزریق و درمانهای عملی را نام برد. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این خطرات، میتوانید با پزشک خود مشورت کنید.
روشهای مدیریت و درمان درد چقدر موثر هستند؟
پاسخ این سوال به موارد زیادی از جمله علت درد، شدت درد و شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد. در بیشتر موارد، باید مدتی صبر کنید تا نتایج درمان را مشاهده کنید.
این امکان وجود دارد درد شما به طور کامل از بین نرود، اما قطعا بهبودی زیادی در شرایط خود مشاهده خواهید کرد.
همکاری کامل با درمانگر و تنظیم روشهای درمان براساس شرایط موجود، به تاثیر هرچه بیشتر برنامههای مدیریت و درمان کمک میکند.
بیشتر بخوانید: بیوفیدبک چیست؟ اطلاعاتی کاربردی و مفید در مورد آن
در رابطه با مدیریت و درمان درد، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درصورت وجود موارد زیر باید حتما با پزشک خود تماس بگیرید:
- شدت درد حتی با درمان هم کمتر نمیشود
- شدیدتر شدن درد
- عود درد
- احساس اضطراب یا افسردگی
- اختلالات خواب در اثر احساس درد شدید
- درد باعث اختلال در روند زندگی روزمره شده است
سخن پایانی
زندگی با درد هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی بسیار چالش برانگیز و سخت است. چنانچه درد دارید، میتوانید با پزشک یا فیزیوتراپیست خود در رابطه با راههای مدیریت و درمان صحبت کنید.
باید با درمانگر خود در رابطه با مسائلی مانند: علت درد، زمانی که درد شما شدیدتر است و عواملی که باعث بهبود درد میشوند، صادق باشید.
مسائل روانی هم نقش زیادی در مدیریت و تسکین درد دارند. چنانچه احساس افسردگی و اضطراب میکنید، باید حتما به پزشک خود بگویید. اگر درد پس از درمان بهبود نیافت یا عود کرد، با پزشک خود صحبت کنید.
ممکن است لازم باشد تا تغییراتی در برنامه درمان درد شما صورت گیرد، تا بتوانید بیشترین سود را از آن ببرید.