تنگی عروق گردن، وضعیتی است که به علت رسوب پلاکهای چربی در شریانهای کاروتید در گردن ایجاد میشود. این مشکل که با نامهای تنگی شریان کاروتید و بیماری کاروتید هم شناخته میشود، درصورت عدم درمان میتواند باعث سکته مغزی شود.
در این مقاله از وبسایت دینا کلینیک، شما را با علل و علائم تنگی عروق گردن بیشتر آشنا میکنیم.
تنگی عروق گردن چیست؟
تنگی عروق گردن وقتی ایجاد میشود، که شریان کاروتید در اثر تشکیل پلاک حاصل از رسوب چربیها، تنگ و مسدود شود.
دو شریان کاروتید در دو طرف گردن ما قرار دارند. این شریانها، خونرسانی به صورت، مغز و سر را برعهده دارند. در تنگی عروق گردن، یک یا هر دو این شریانها، مسدود یا تنگ میشود.
به تشکیل پلاک در عروق، آترواسکلروز هم میگویند. این وضعیت میتواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
شیوع این بیماری با افزایش سن بیشتر میشود. تخمین زده میشود، که حدود 5 درصد از جامعه دچار این عارضه هستند.
علل و عوامل خطر تنگی عروق گردن چیست؟
عوامل متعددی وجود دارد که میتواند شانس ابتلا به این بیماری را در طول زمان افزایش دهد. بعضی از این عوامل خطر را میتوانید با تغییر عادات و سبک زندگی کنترل کنید:
- مصرف سیگار و سایر مواد دخانی.
- اضافه وزن و چاقی.
- عدم فعالیت و تحرک کافی.
- ابتلا به پرفشاری خون.
- کلسترول بالا
- دیابت
- افزایش سن.
علائم تنگی عروق گردن چیست؟
گفتیم که تنگی شریان کاروتید میتواند باعث سکته مغزی شود. در بسیاری از موارد، بیماران تا زمان وقوع سکته مغزی هیچ علامت هشداردهندهای ندارند. علت سکته مغزی، کنده شدن تکههایی از پلاکهای تشکیل شده در شریانهای کاروتید و ورود آنها به عروق خونی مغز است. در اثر این اتفاق، عروق خونی مغز مسدود شده و در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی به سلولهای مغز نمیرسد. به این نوع سکته مغزی، سکته ایسکمیک میگویند.
یکی دیگر از علائم تنگی عروق گردن، سکته ایسکمیک گذرا یا به اصطلاح TIA است. میتوانید TIA را نوعی سکته خفیف با علائم گذرا تصور کنید. علت آن، انسداد موقت یکی از شریانهای مغزی، در اثر گیر کردن تکههای کنده شده از پلاکهای آترواسکلروزی است. همانطور که گفتیم، علائم ناشی از TIA موقتی است و با گذشت زمان کوتاهی از بین میرود. با این حال، TIA به معنای است که ممکن است بیمار در مدت کوتاهی دچار سکته مغزی ایسکمیک شود. به همین دلیل، این علامت یک اورژانس پزشکی است و نیاز به مراقبتهای فوری برای جلوگیری از بروز عوارض بیشتر دارد.
یکی از علائمی که در بعضی بیماران در معاینه دیده میشود، شنیدن بروئی یا صدای غیرطبیعی از شریان کاروتید است که با گوشی پزشکی از ناحیه گردن قابل شنیدن است.
بیشتر بخوانید: درمان سکته مغزی | بررسی علت ایجاد آن در کودکان و بزرگسالان
علائم سکته مغزی چیست؟
TIA و سکته مغزی ایسکمیک، علائم بسیار متنوعی دارند، از علائم شایع آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
- افتادگی یا فلج شدن یک طرف صورت.
- گفتار نامفهوم یا مشکل در ساختن کلمات و برقراری ارتباط با دیگران.
- از دست دادن یکطرفه بینایی.
- بیحسی یک نیمه از بدن.
- از دست دادن یکطرفه قدرت عضلانی و حرکت.
اگر هریک از این علائم را در خود یا یکی از عزیزانتان مشاهده کردید، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید.
تنگی عروق گردن چگونه تشخیص داده میشود؟
همانطور که اشاره کردیم، متاسفانه تنگی عروق گردن در بیشتر بیماران، تا زمانی که دچار سکته مغزی نشدهاند، تشخیص داده نمیشود. با این حال اگر پزشک به این بیماری شک کند، از تستهای زیر برای تایید تشخیص کمک میگیرد:
- سونوگرافی: میتوان برای تشخیص تنگی عروق گردن، از نوعی سونوگرافی، به نام داپلر استفاده کرد. سونوگرافی داپلر بدون درد است و میتواند تنگی و انسداد در عروق را نشان دهد.
- سی تی آنژیوگرافی (CTA): در این روش از سی تی اسکن برای تصویربرداری از عروق استفاده میشود. پیش از تصویربرداری از عروق، نوعی ماده حاجب تزریق میشود تا انسداد و تنگیهای عروقی مشخصتر شوند.
- آنژیوگرافی مغزی: در این روش از یک کاتتر کوچک برای مشاهده مستقیم عروق مغز استفاده میشود. در آنژیوگرافی مغز، پزشک میتواند ماده حاجب را مستقیما به عروق داخل مغز تزریق کند.
- MRA: این روش هم شباهت زیادی با سی تی اسکن دارد و میتوان با کمک آن، اطلاعات بسیاری در رابطه با عروق بدست آورد.
با این روشها میتوان شدت تنگی را هم طبقه بندی کرد. اگر تنگی کمتر از 50 درصد باشد، تنگی خفیف است. در تنگی متوسط، 50 تا 80 درصد رگ مسدود شده است. تنگی شدید هم معنای مسدود شدن 80 تا 99 درصد فضای رگ است.
درمان تنگی عروق گردن چیست؟
هدف اصلی درمان تنگی شریان کاروتید، متوقف کردن روند پیشرفت بیماری است. اساس درمان، اصلاح سبک زندگی از جمله داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش و ترک سیگار است. همچنین مصرف داروهای کنترل فشار خون، داروهای پایین آورنده کلسترول خون و مصرف روزانه آسپیرین هم کمک کننده است.
در موارد شدید بیماری، یا اگر بیمار دچار علائم TIA یا سکته مغزی شود، میتوان با یک روش جراحی به نام اندآرترکتومی کاروتید، پلاک ایجاد شده در شریان کاروتید را برداشت. یک راه دیگر، قرار دادن یک استنت در شریان تنگ شده و باز کردن آن است.
این جراحیها توسط یک پزشک متخصص عروق انجام میشود. پزشک میتواند تعیین کند که کدام یک از این روشها برای بیمار بهتر است.
این عملها میتوانند بالقوه خطرناک باشند، به همین دلیل تا زمانی که بیمار ددر خطر جدی سکته مغزی نباشد و یا شدت تنگی بیشتر از 80 درصد نشود، پزشک این درمانها را پیشنهاد نخواهد کرد.
در مواردی که بیمار دچار سکته مغزی میشود، میتوان براساس عوارض و نشانههای پس از سکته، درمان مناسب برای بیماران انجام داد. توانبخشی سکته مغزی میتواند به بهبودی بسیاری از بیمارانی که دچار سکته مغزی شدهاند، کمک کند، تا استقلال و تواناییهای از دست رفته خود را دوباره بدست بیاورند.
بیشتر بخوانید: توانبخشی سکته مغزی شرق تهران و خدمات مطلوب
سخن پایانی
با افزایش سن، خطر ابتلا به تنگی شریان کاروتید افزایش مییابد. مهمترین کاری که میتوانید برای پیشگیری از این بیماری و عوارض آن انجام دهید، داشتن یک سبک زندگی سالم است. ورزش کردن، خوردن غذاهای سالم و ترک سیگار، از عادات سالمی هستند که باید سرلوحه زندگی خود قرار دهید.
تنگی شریان کاروتید اگر به سرعت تشخیص داده و درمان نشود میتواند خطرناک باشد. مهم است که علائم سکته مغزی را بشناسید و اگر این علائم را در خود یا شخص دیگری مشاهده کردید، به سرعت دنبال کمک پزشی باشید. درمان سریع تنگی شریان کاروتید میتواند نجات دهنده باشد. در صورت نیاز به عمل، نتایج جراحی و استنت گذاری عالی خواهد بود.